Ściąganie plików z sieci poprzez serwis Rapideo.net - opinia prawna

Tak. „Ściągając” pliki z serwisu Rapideo.net możemy opierać się na konstrukcji dozwolonego użytku prywatnego.

Zarówno uregulowania dyrektyw unijnych (np. dyrektywa 96/9/WE), jak również przepisy poszczególnych Państw członkowskich unii, a także przepisy Państw nie będących członkami UE, wprowadzają instytucję tzw. dozwolonego użytku osobistego. W Polsce przepisem takim jest art. 23 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie z art. 23 pr. aut. bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Oznacza to, że plik musi być rozpowszechniony – tj. za zezwoleniem twórcy upubliczniony, udostępniony publicznie (wyłączone np. przedpremierowe wykonanie).

I tu zaczynają się rozbieżności w doktrynie – bo czy to oznacza, że sam autor musiał „wrzucić” (uploudować) utwór do Internetu, czy też dał zgodę na jakiekolwiek publiczne udostepnienie utworu, a skoro jest udostępniony publicznie, to można z niego korzystać w ramach tzw. dozwolonego użytku prywatnego. Osobiście uznaję za właściwą tę drugą, liberalną interpretację, choć oczywiście możliwe jest również przyjęcie przez sąd bardziej restrykcyjnego rozwiązania.

Według piszącego niniejszą opinię, nawet jeśli twórca nie „wrzucił” sam do sieci swojego utworu (pliku), ale dał zgodę na jego rozpowszechnianie (np. dał zgodę na nagranie płyty i jej sprzedaż w sklepach muzycznych) to użytkownik może „ściągnąć” taki plik działając w ramach dozwolonego użytku prywatnego. Oznacza to, że nawet jeśli plik znalazł się w sieci bez zgody twórcy, ale był przez twórcę rozpowszechniony w jakikolwiek inny sposób (publicznie udostępniony w jakikolwiek inny sposób), to można powoływać się na konstrukcję dozwolonego użytku. To nie w gestii pobierającego leży ustalenie czy plik został rozpowszechniony przez twórcę czy też nie. Nie będzie to jednak dotyczyć utworów, które nie zostały rozpowszechnione (np. przedpremierowe pokazy filmów, przedpremierowa muzyka itp.).

Uwaga! Rozpowszechnianie plików wykraczające poza krąg osób z którymi łączy nas pokrewieństwo/powinowactwo lub stosunek towarzyski jest zabronione. Nie można rozpowszechniać pobranego pliku np. na własnej stronie WWW, jest to bowiem powszechny dostęp i każdy – co do zasady – może się zapoznać z takim plikiem. Na publiczne rozpowszechnianie należy mieć zgodę twórcy lub uprawnionego (np. producenta). Jeśli więc udostępnimy piosenkę/wiersz/film itp. na ogólnodostępnej stronie WWW (nawet niekomercyjnej np. hobbistycznej) bez zezwolenia twórcy – przekraczamy zakres dozwolonego użytku prywatnego. O ile płytę z muzyką (również, jak się wydaje, muzyką „ściągniętą” z Internetu) możemy dać siostrze lub koledze, nie możemy jej jednak rozpowszechniać przez Internet, dla każdego potencjalnego użytkownika sieci, albowiem ów "każdy" internauta nie pozostaje z nami w związku osobistym (stosunku towarzyskim). Powyższe założenia dotyczą również portali społecznościowych (Facebook, Twitter), for internetowych i innych środków komunikacji on-line.

Korzystanie z serwisu nie jest zabronione, nie może być również przedmiotem jakichkolwiek zarzutów karnych skorzystanie z serwisu lub opłacenie konta w serwisie w zgodzie z obowiązującym regulaminem Serwisu. Serwis umożliwia bowiem pobieranie plików z wielu platform i nie oznacza to automatycznie, że pobierane są jedynie pliki nielegalne czy pliki, co do których legalności można mieć uzasadnione wątpliwości (np. pliki z przedpremierowym pokazem filmu).

Legalność działania serwisu Rapideo.net gwarantują zarówno przepisy Unii Europejskiej (np. dyrektywa 2000/31/WE, dyrektywa o handlu elektronicznym - dyrektywa 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego, , dyrektywa 2002/58/WE, dyrektywa o prywatności i łączności elektronicznej - dyrektywa 2002/58/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotycząca przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej) jak również przepisy poszczególnych państw członkowskich UE. W Polsce działalność serwisów hostingowych reguluje ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

Serwisy hostingowe, na mocy obowiązujących przepisów prawa, nie mają obowiązku ani przechowywania, ani zbierania danych, nie mają również obowiązku filtrowania treści. Serwis Rapideo.net nie monitoruje treści, które użytkownicy umieszczają bądź pobierają w sieci w ramach korzystania z serwisu. Serwis Rapideo.net nie przechowuje adresów IP użytkowników.

Serwis Rapideo.net działa na podstawie art. 14 w zw. z art. 12 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Serwis ten jest podmiotem hostingowym, a nawet przesyłającym jedynie informacje. Żadne informacje dotyczące tego, co znajduje się w plikach, które pobiera użytkownik, nie są przez serwis Rapideo.net monitorowane (ani w całości, ani w części). Serwis nie wprowadził żadnego oprogramowania, które mogłoby filtrować treści przechodzące przez serwis Rapideo.net.

Zgodnie z Dyrektywą unijną oraz regulacjami poszczególnych Państw członkowskich serwisy hostingowe nie monitorują treści, nie sprawdzają jakie pliki użytkownicy umieszczają bądź pobierają. W Polsce regulacją dotyczącą serwisów hostingowych zajmuje się ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Zgodnie z art. 15 tej ustawy, podmiot hostingowy nie jest zobowiązany do sprawdzania przekazywanych, przechowywanych lub udostępnianych przez niego danych dotyczących treści umieszczanych bądź pobieranych przez użytkowników on-line.

Podkreślić należy, że serwis Rapideo.net nie jest serwisem typu P2P. Na serwisy P2P należy uważać! Istnieje wiele serwisów P2P, które działają w różny sposób. Najczęstsza jednak działalność tego typu serwisów to procedura, w której „ściągając” plik muzyczny jednocześnie go udostępniamy dalej – co przekracza już formę tzw. dozwolonego użytku osobistego. Jeśli ściągamy w ramach tzw. sieci P2P to możemy narazić się na pociągnięcie do odpowiedzialności.

Istota P2P – w wielu przypadkach - polega więc na tym, że w momencie pobierania pliku z Internetu przy pomocy programu P2P następuje jednoczesne udostępnienie pliku innym użytkownikom - tak bowiem zbudowana jest ta sieć. Może to być więc traktowane jako forma publicznego rozpowszechniania, które nie ma umocowania w dozwolonym użytku osobistym.

Serwis Rapideo.net nie jest serwisem typu P2P. Jeśli więc ściągamy pliki muzyczne z tego serwisu to nie udostępniamy dalej utworu (nie rozpowszechniamy utworu). Tym samym – jeśli ściągamy plik na własnych użytek – korzystamy z instytucji „dozwolonego użytku prywatnego”.

Za naruszenie prawa autorskiego możemy być pociągnięcie do odpowiedzialności karnej lub cywilnej. Jeśli jednak działamy w ramach tzw. dozwolonego użytku prywatnego – nie zostaniemy pociągnięci do odpowiedzialności karnej. Jeśli zaś przekroczymy ramy dozwolonego użytku prywatnego możemy ponieść odpowiedzialność cywilną i karną, jeśli na korzystanie lub rozpowszechnianie utworu nie mamy zgody autora/twórcy.

Odpowiedzialność cywilna to m.in. zaniechanie dalszych naruszeń, usunięcie skutków naruszenia oraz zapłata wynagrodzenia (w przypadku zawinionego wynagrodzenia może to być nawet trzykrotność kwoty, którą twórca mógłby uzyskać gdyby zawarto z nim umowę i gdyby udzielił on zezwolenia). W przypadku naruszenia prawa autorskiego osobistego możliwe jest również zadośćuczynienie dla twórcy. Prawo autorskie osobiste to np. prawo do autorstwa utworu (podpisania twórcy).

W przypadku odpowiedzialności karnej – mamy artykuł 116 pr. aut., zgodnie z którym „kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”

Przepis ten, w § 2 przewiduje wyższą sankcję tj. zagrożenie karą pozbawienia wolności do lat 3, jeśli sprawca dopuszcza się w/w czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Jeśli zaś sprawca z nielegalnego rozpowszechniania czyni „stałe źródło dochodu”, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5 (tak art. 116 § 3 pr. aut).

Odpowiedzialność cywilna oznacza pozwanie przed właściwy sąd. W przypadku gdy naruszona zostanie instytucja tzw. dozwolonego użytku prywatnego (np. utwór zostanie rozpowszechniony na stronie WWW lub na portalu społecznościowym) uprawniony (np. producent, twórca, spadkobiercy) mogą pozwać naruszyciela za nieprzestrzeganie prawa autorskiego. Tylko bowiem uprawniony ma możliwość rozpowszechniania (i dawania zgody na takie rozpowszechnianie). Uprawniony może żądać usunięcia skutków naruszenia (wykasowania utworu ze strony WWW), przeproszenia (lub złożenia innego oświadczenia) lub np. odszkodowania/zadośćuczynienia (jeśli poniósł szkodę związaną z publicznym rozpowszechnianiem przez nieuprawnionego).

Jeśli użytkownik „ściągający” pliki narusza prawa autorskie (np. publicznie rozpowszechnia utworu na własnych stronach WWW, portalach internetowych, forach internetowych itp.) może ponosić również odpowiedzialność karną. Jest ona niezależna od odpowiedzialności cywilnej.

Uwaga! Nieumyślność również jest karana. Zgodnie z art. 116 § 4 pr. aut. jeżeli sprawca nielegalnego rozpowszechniania działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Tak, jeśli ktokolwiek rozpowszechnia utwór – wbrew prawu – może ponieść odpowiedzialność karną. Zasadnicze pytanie, które się nasuwa, to pytanie czy adres IP wskazuje nam na osobę fizyczną (Jana Kowalskiego) czy na komputer (do którego to adres IP jest „przypisany”). Należy pamiętać, że oskarżać można jedynie osobę fizyczną i mając jednoznaczne dowody, że to właśnie ona (a nie ktoś, kto np. przypadkowo/jednorazowo lub wbrew woli właściciela komputera) rozpowszechnił utwór. W sprawach związanych z ustalaniem danych osobowych na podstawie IP komputera, trzeba również ten aspekt (faktycznego naruszyciela) wziąć pod uwagę.

Z dozwolonego użytku prywatnego (w sferze cyfrowej) wyłączone są programy komputerowe (w tym również gry komputerowe), oraz elektroniczne bazy danych (chyba, że korzystamy z nich dla celów naukowych i niekomercyjnych).

Uwaga! Niektóre programy są objęte wolnymi licencjami, sami twórcy/uprawnieni chcą by utwory takie (np. programy komputerowe) były rozpowszechniane. Wówczas jednak uprawniony musi to jednoznacznie oświadczyć.

Tak, można pobrać film, który został zakupiony inną drogą. Zasady dotyczące dozwolonego użytku prywatnego wskazują jednak na zakaz publicznego rozpowszechniania filmu, piosenki, która została „ściągnięta” z sieci.

Tak, serwis Rapideo.net działa na podstawie Dyrektyw unijnych i zasady, które dotyczą jego funkcjonowania mają swoje pokrycie w przepisach obowiązujących w Unii Europejskiej.

• - Korzystanie z serwisu Rapideo.net i wykupienie konta jest zgodne z prawem (w zgodzie z regulaminem).
• - Serwis nie wymaga podawania danych osobowych, nie ewidencjonuje tych danych, nie gromadzi adresów IP ani nie monitoruje przesyłanej w plikach treści. Przesyłane treści są szyfrowane i serwis nie wprowadza tu jakiejkolwiek kontroli plików i ich zawartości.
• - Serwis Rapideo.net nie jest serwisem typu P2P, więc pobieranie plików poprzez ten serwis nie następuje z jednoczesnym udostępnianiem. Pobieranie przez sieć P2P jest ryzykowne natomiast pobieranie przez serwis Rapideo.net nie niesie za sobą ryzyka dalszego udostępniania plików.
• - Można „ściągać” pliki z Internetu o ile takie utwory zostały wcześniej rozpowszechnione a ich pobieranie wchodzi w zakres dozwolonego użytku prywatnego (a więc nie dotyczy oprogramowania i gier)
• - Nie wolno nam rozpowszechniać (udostępniać) publicznie żadnych utworów bez zezwolenia twórcy (również poprzez ogólnodostępne serwisy społecznościowe)
• - Należy uważać na Sieci peer-to-peer (P2P) gdyż niosę za sobą ryzyko pociągnięcia do odpowiedzialności

Niniejsza opinia została opracowana przez Adwokat Monikę Brzozowską w celu poszerzenia dostępu do informacji o charakterze działalności serwisu Rapideo.net oraz o przepisach międzynarodowych i krajowych, które wiążą się z działalnością serwisu. Przedstawione informacje mają charakter ogólny i nie wiążą się z konkretnymi, specyficznymi stanami faktycznymi występującymi obecnie lub w przyszłości, dotyczącymi użytkowników serwisu Rapideo.net lub serwisów o podobnym charakterze.